نگاهی پژوهشی به ریشه های پنهان یك رفتار پرخطر در نوجوانی
رفتارهای خودآسیب رسان نوجوانان نقش خانواده و اعتیاد به اینترنت
به گزارش لیزر تگ، پژوهشگران در پژوهشی علمی به بررسی عوامل خانوادگی و رفتاری مؤثر بر سلامت روان نوجوانان پرداخته اند و ارتباط میان شیوه های تربیتی، استفاده افراطی از اینترنت و بروز برخی رفتارهای پرخطر در این دوره حساس زندگی را روشن تر کرده اند.
به گزارش لیزر تگ به نقل از ایسنا، نوجوانی یکی از حساس ترین و با این وجود پیچیده ترین دوره های زندگی انسان است؛ دوره ای که با تغییرات سریع جسمی، روانی، هیجانی و اجتماعی همراه می شود. در این بازه، نوجوان بتدریج از کودکی فاصله می گیرد و در راه شکل دادن به هویت فردی و اجتماعی خود قرار می گیرد. افزایش نیاز به استقلال، گرایش به همسالان و فاصله گرفتن نسبی از والدین، از خاصیت های بارز این مرحله است. هم زمان، نوجوانان در معرض فشارهای مختلفی از جانب خانواده، مدرسه و محیط اجتماعی قرار دارند که اگر به درستی مدیریت نشود، می تواند زمینه ساز بروز مشکلات روانی و رفتاری شود. یکی از نگرانی های جدی در این نوبت، افزایش رفتارهای پرخطری مانند خودآسیب رسانی است؛ رفتاری که به واردکردن عمدی صدمه به بدن بدون قصد خودکشی اشاره دارد و می تواند نتایج جدی جسمی و روانی به دنبال داشته باشد.
اهمیت پرداختن به مبحث خودآسیب رسانی در نوجوانان از آنجا ناشی می شود که شیوع این رفتار در بین این گروه سنی قابل توجه گزارش شده است. تحقیقات نشان می دهند درصد قابل توجهی از نوجوانان حداقل یک دفعه چنین تجربه ای را داشته اند و این مساله می تواند خطر بروز مشکلات شدیدتر، همچون افکار یا مبادرت به خودکشی، را در سالهای بعد افزایش دهد. خودآسیب رسانی پدیده ای تک عاملی نیست و تحت تأثیر مجموعه ای از عوامل فردی و محیطی شکل می گیرد. در بین این عوامل، نقش خانواده و خصوصاً رفتار والدین اهمیت ویژه ای دارد. تنبیه شدید، نظارت ناکافی، نبود رابطه عاطفی امن و بدرفتاری های کلامی یا جسمی می تواند سلامت روان نوجوان را به شکل جدی تهدید کند. در کنار این مسائل، گسترش استفاده از اینترنت و شبکه های مجازی، الگوهای جدیدی از رفتارهای اجتنابی را در نوجوانان بوجود آورده که نیازمند بررسی دقیق تر است.
در همین خصوص، کیانوش زهراکار، استاد گروه مشاوره دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه خوارزمی، بهمراه دو نفر از همکاران هم دانشگاهی خود، پژوهشی را با تأکید بر نقش بدرفتاری والدین و اعتیاد به اینترنت در بروز خودآسیب رسانی نوجوانان انجام داده اند. این مطالعه که با نگاهی تحلیلی به بررسی ارتباط این متغیرها پرداخته، کوشیده است نشان دهد چه طور استفاده افراطی و کنترل نشده از اینترنت می تواند بعنوان یک عامل واسطه، اثرات منفی تجربه های خانوادگی را تشدید کند.
در این پژوهش، ۴۱۶ نفر از دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه اول شهر کرج مشارکت داشته اند. برای جمع آوری داده ها از این افراد، پرسشنامه های استانداردی درباره ی خودآسیب رسانی عمدی، اعتیاد به اینترنت و بدرفتاری والدین مورد استفاده قرار گرفت. محققان سپس داده ها را با نرم افزارهای آماری تحلیل کردند تا روابط میان متغیرها بصورت علمی مشخص شود.
یافته های پژوهش نشان دادند که هم بدرفتاری والدین و هم اعتیاد به اینترنت، بطور مستقیم با افزایش رفتارهای خودآسیب رسان در نوجوانان ارتباط دارند. به بیان ساده، هرچه تجربه های منفی نوجوان از رفتار والدین بیشتر باشد، احتمال بروز این نوع رفتارها نیز بیشتر می شود. همین طور مشخص شد نوجوانانی که استفاده افراطی از اینترنت دارند، بیشتر در معرض خودآسیب رسانی قرار می گیرند. این نتایج نشان می دهند اینترنت، زمانی که به ابزاری برای فرار از فشارهای روانی تبدیل گردد، می تواند نقش منفی در سلامت روان ایفا کند.
محققان به یک نکته کلیدی نیز اشاره کرده اند: اعتیاد به اینترنت نقش واسطه ای میان بدرفتاری والدین و خودآسیب رسانی نوجوانان دارد. به این معنا که بدرفتاری والدین نه فقط بطور مستقیم، بلکه بوسیله افزایش گرایش نوجوان به استفاده افراطی از اینترنت، می تواند زمینه ساز بروز رفتارهای خودآسیب رسان شود. بر این اساس، توجه هم زمان به روابط خانوادگی و نحوه ی استفاده نوجوانان از فضای مجازی، برای جلوگیری از این رفتارها لازم است.
بر مبنای اطلاعات تکمیلی این مطالعه، خیلی از نوجوانانی که بدرفتاری والدین را تجربه کرده اند، برای کنارآمدن با احساسات منفی، اضطراب و تنهایی به راهبردهای اجتنابی روی می آورند. اینترنت دراین میان، به علت دسترسی سهل و ایجاد احساس موقت آرامش یا تعلق، می تواند به پناهگاهی تبدیل گردد که در بلند مدت صدمه زا است. این نوجوانان ممکنست در دنیای مجازی به دنبال حمایتی باشند که در محیط خانواده دریافت نکرده اند، اما استفاده افراطی از اینترنت بتدریج توانایی آنها را در تنظیم هیجان و حل مساله می کاهد.
از طرف دیگر، پژوهش بر اهمیت آموزش والدین تاکید می کند. بهبود شیوه های فرزندپروری، افزایش آگاهی درباره ی اثرات بدرفتاری و آموزش استفاده سالم از فضای مجازی، می تواند اهمیت بالای ی در کاهش رفتارهای خودآسیب رسان داشته باشد.
محققان البته یادآور شده اند که باآنکه نتایج این مطالعه قابل توجه است، اما به علت محدودبودن جامعه آماری به دانش آموزان یک شهر، باید در تعمیم آن به سایر گروه ها با احتیاط عمل کرد.
شایان ذکر است این نتایج علمی پژوهشی در «مجله مدیریت ارتقاء سلامت» که وابسته به انجمن علمی پرستاری ایران است، انتشار یافته و بر نقش مهم خانواده و فضای مجازی در سلامت روان نوجوانان تاکید دارند؛ موضوعی که توجه سیاست گذاران آموزشی، مشاوران و والدین را بالاتر از پیش می طلبد.
منبع: lazertag.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان لیزرتگ در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۶ بعلاوه ۱